Odwieczny problem: Funkcja Slownie

Jak na razie to największy kawałek kodu na tej stronie. Funkcja Slownie, czyli zamieniająca kwotę na jej słowny odpowiednik nie jest dostępna w Excelu ani w żadnej innej aplikacji Microsoft Office (o ile mi wiadomo).

I tu korekta (jak sądzę). W komentarzu pod tym artykułem znajduje się funkcja działająca w SQL Server Reporting Services. Komentarz autorstwa Pana Adama.

Oczywiście w Sieci można znaleźć wiele przykładów jej implementacji ale cóż warta byłaby strona o VBA, gdyby jej tu nie można było znaleźć. Wszelkie wytknięte błędy i konstruktywne uwagi krytyczne będą mile widziane (dwa błędy już zostały wykryte i poprawione). Funkcja korzysta z dwóch pomocniczych funkcji prywatnych, bez których nie będzie działać. Oto kod:

 
Option Explicit
 
Function Slownie(Kwota As Variant) As String
   '==================================
    ' UWAGA! Funkcja wymaga obu funkcji
    ' prywatnych zamieszczonych poniżej
    '==================================
 
    Const WERSJA As String = _
        "Funkcja Słownie v.1.02 (Akademia-VBA.pl)"
 
    Dim Opis(19) As String
    Dim DziesOpis(2 To 10) As String
    Dim SetOpis(1 To 9) As String
 
    Dim Zlotowki As String
    Dim Grosze As String
 
    Dim TrojkaZl As String
    Dim TrojkaTys As String
    Dim TrojkaMln As String
 
    Dim wynikGrosze As String
    Dim wynikZlote As String
    Dim Ujemna As Boolean
 
    On Error GoTo Obsluga
 
    'sprawdzenie czy puste
    If IsNull(Kwota) Or IsEmpty(Kwota) Then
        Slownie = "# Brak kwoty!"
        Exit Function
    End If
 
    'sprawdzenie czy liczba
    If Not IsNumeric(Kwota) Then
        Slownie = "# Nieprawidłowy typ wartości!"
        Exit Function
    End If
 
    'gdy ujemna
    If Kwota < 0 Then
        Ujemna = True
        Kwota = -Kwota
    End If
 
    'konwersja na stringi
    Zlotowki = CStr(Int(Kwota))
    Grosze = CStr(Kwota - Int(Kwota))
 
    'sprawdzenie, czy nie za duża, max 99 mln
    If Len(Zlotowki) > 9 Then
        Slownie = "# Kwota za duża, max 999 mln!"
        Exit Function
    End If
 
    'ewentualne zaokrąglenie do 2 msc po przecinku
    'tu drobna poprawka stąd wersja 1.01
    'było ...= CStr(Round(CDbl(Grosze) * 100, 2))
    If Len(Grosze) > 2 Then
        Grosze = CStr(Round(CDbl(Grosze), 2) * 100)
    End If
 
    'kod zasadniczy
    '==============
    Select Case Len(Zlotowki)
    Case 1 To 3
        wynikZlote = Trojka(Zlotowki) & _
            OpisRzeduWielkosci(CLng(Zlotowki), "zł", False)
    Case 4 To 6
        TrojkaZl = Right(Zlotowki, 3)
        TrojkaTys = Left(Zlotowki, Len(Zlotowki) - 3)
        wynikZlote = Trojka(TrojkaTys) & _
            OpisRzeduWielkosci(CLng(TrojkaTys), "tys", True) _
            & " " & Trojka(TrojkaZl) & _
            OpisRzeduWielkosci(CLng(TrojkaZl), "zł", True)
    Case 7 To 9
        TrojkaZl = Right(Zlotowki, 3)
        TrojkaTys = Mid(Zlotowki, Len(Zlotowki) - 5, 3)
        TrojkaMln = Left(Zlotowki, Len(Zlotowki) - 6)
        wynikZlote = Trojka(TrojkaMln) & _
            OpisRzeduWielkosci(CLng(TrojkaMln), "mln", True) _
            & " " & Trojka(TrojkaTys) & _
            OpisRzeduWielkosci(CLng(TrojkaTys), "tys", True) _
            & " " & Trojka(TrojkaZl) & _
            OpisRzeduWielkosci(CLng(TrojkaZl), "zł", True)
    End Select
 
    wynikGrosze = Trojka(Grosze) & _
        OpisRzeduWielkosci(CLng(Grosze), "gr", False)
 
    If wynikGrosze = "" Then wynikGrosze = "zero groszy"
 
    Slownie = IIf(Ujemna, "minus ", "") & _
        Trim(wynikZlote & " " & wynikGrosze)
 
    Exit Function
Obsluga:
    MsgBox Err & " - " & Err.Description, vbCritical, WERSJA
End Function
 
Private Function OpisRzeduWielkosci( _
        Liczba As Long, RzadWielkosci As String, _
        WiekszeTysiac As Boolean) As String
 
    Dim JestZero As Boolean
    Dim DwieOstatnie As Long
    Dim Ostatnia As Long
 
    If Liczba = 0 Then
        If WiekszeTysiac Then
            If RzadWielkosci = "zł" Then
                OpisRzeduWielkosci = "złotych"
            End If
        Else
            OpisRzeduWielkosci = ""
        End If
        Exit Function
    End If
 
    DwieOstatnie = CLng(Right(CStr(Liczba), 2))
    Ostatnia = CLng(Right(CStr(Liczba), 1))
 
    Select Case RzadWielkosci
    Case "gr"
        Select Case DwieOstatnie
        Case 0, 5 To 19
            OpisRzeduWielkosci = " groszy"
        Case 1
            OpisRzeduWielkosci = " grosz"
        Case 2 To 4
            OpisRzeduWielkosci = " grosze"
        Case Is > 19
            Select Case Ostatnia
            Case 0, 1, Is > 4
                OpisRzeduWielkosci = " groszy"
            Case 2 To 4
                OpisRzeduWielkosci = " grosze"
            End Select
        End Select
    Case "zł"
        Select Case DwieOstatnie
        Case 0, 5 To 19
            OpisRzeduWielkosci = " złotych"
        Case 1
            OpisRzeduWielkosci = " złoty"
        Case 2 To 4
            OpisRzeduWielkosci = " złote"
        Case Is > 19
            Select Case Ostatnia
            Case 0, 1, Is > 4
                OpisRzeduWielkosci = " złotych"
            Case 2 To 4
                OpisRzeduWielkosci = " złote"
            End Select
        End Select
    Case "tys"
        Select Case DwieOstatnie
        Case 0, 5 To 19
            OpisRzeduWielkosci = " tysięcy"
        Case 1
            OpisRzeduWielkosci = " tysiąc"
        Case 2 To 4
            OpisRzeduWielkosci = " tysiące"
        Case Is > 19
            Select Case Ostatnia
            Case 0, 1, Is > 4
                OpisRzeduWielkosci = " tysięcy"
            Case 2 To 4
                OpisRzeduWielkosci = " tysiące"
            End Select
        End Select
    Case "mln"
        Select Case DwieOstatnie
        Case 0, 5 To 19
            OpisRzeduWielkosci = " milionów"
        Case 1
            OpisRzeduWielkosci = " milion"
        Case 2 To 4
            OpisRzeduWielkosci = " miliony"
        Case Is > 19
            Select Case Ostatnia
            Case 0, 1, Is > 4
                OpisRzeduWielkosci = " milionów"
            Case 2 To 4
                OpisRzeduWielkosci = " miliony"
            End Select
        End Select
    End Select
End Function
 
Private Function Trojka(strLiczba As String) As String
    Dim lngLiczba As Long
    Dim lngOstatnia As Long
    Dim lngDwieOstatnie As Long
 
    Dim Opis(19) As String
    Dim DziesOpis(10) As String
    Dim SetOpis(9) As String
 
    If CLng(strLiczba) = 0 Then
        Trojka = ""
        Exit Function
    End If
 
    Opis(0) = "zero"
    Opis(1) = "jeden"
    Opis(2) = "dwa"
    Opis(3) = "trzy"
    Opis(4) = "cztery"
    Opis(5) = "pięć"
    Opis(6) = "sześć"
    Opis(7) = "siedem"
    Opis(8) = "osiem"
    Opis(9) = "dziewięć"
    Opis(10) = "dziesięć"
    Opis(11) = "jedenaście"
    Opis(12) = "dwanaście"
    Opis(13) = "trzynaście"
    Opis(14) = "czternaście"
    Opis(15) = "piętnaście"
    Opis(16) = "szesnaście"
    Opis(17) = "siedemnaście"
    Opis(18) = "osiemnaście"
    Opis(19) = "dziewiętnaście"
 
    DziesOpis(0) = "zero"
    DziesOpis(1) = "dziesięć"
    DziesOpis(2) = "dwadzieścia"
    DziesOpis(3) = "trzydzieści"
    DziesOpis(4) = "czterdzieści"
    DziesOpis(5) = "pięćdziesiąt"
    DziesOpis(6) = "sześćdziesiąt"
    DziesOpis(7) = "siedemdziesiąt"
    DziesOpis(8) = "osiemdziesiąt"
    DziesOpis(9) = "dziewięćdziesiąt"
 
    SetOpis(0) = "zero"
    SetOpis(1) = "sto"
    SetOpis(2) = "dwieście"
    SetOpis(3) = "trzysta"
    SetOpis(4) = "czterysta"
    SetOpis(5) = "pięćset"
    SetOpis(6) = "sześćset"
    SetOpis(7) = "siedemset"
    SetOpis(8) = "osiemset"
    SetOpis(9) = "dziewięćset"
 
    lngLiczba = CLng(strLiczba)
 
    'tu policzymy ostatnią
    lngOstatnia = CLng(Right(strLiczba, 1))
 
    Select Case lngLiczba
    Case Is < 20
        Trojka = Opis(lngLiczba)
    Case Is < 100
        If lngLiczba Mod 10 = 0 Then
            Trojka = DziesOpis(lngLiczba / 10)
        Else
            Trojka = DziesOpis((lngLiczba - lngOstatnia) / 10) _
                & " " & Opis(lngOstatnia)
        End If
    Case Else 'trzycyfrowa
        If lngLiczba Mod 100 = 0 Then
            Trojka = SetOpis(lngLiczba / 100)
        Else
            'tu policzymy dwie ostatnie
            lngDwieOstatnie = CLng(Right(strLiczba, 2))
 
            If lngLiczba Mod 10 = 0 Then
                Trojka = SetOpis((lngLiczba - lngDwieOstatnie) / 100) _
                    & " " & DziesOpis(lngDwieOstatnie / 10)
            Else
                If lngDwieOstatnie < 20 Then
                    Trojka = SetOpis((lngLiczba - lngDwieOstatnie) / 100) _
                        & " " & Opis(lngDwieOstatnie)
                Else
                    Trojka = SetOpis((lngLiczba - lngDwieOstatnie) / 100) _
                        & " " & DziesOpis((lngDwieOstatnie - lngOstatnia) / 10) _
                        & " " & Opis(lngOstatnia)
                End If
            End If
        End If
    End Select
End Function

Odczyt dostępnej rozdzielczości ekranu z poziomu VBA

W celu dynamicznego dostosowania własnej aplikacji do rozdzielczości ekranu musimy tą rozdzielczość jakoś odczytać. Fajnie by było jeszcze wiedzieć, czy cały ekran jest dla nas dostępny (trzeba uwzględnić np pasek zadań). Można się tego dowiedzieć używając funkcji Windows GetSystemMetrics:

Private Declare Function GetSystemMetrics _
    Lib "user32.dll" (ByVal nIndex As Long) As Long
'--
 
Sub RozdzielczoscEkranu()
 
    'rozdzielczość nominalna
    Const POZIOMA_NOMINALNA = 0
    Const PIONOWA_NOMINALNA = 1
 
    'rozdzielczość z odliczeniem
    'paska zadań
    Const POZIOMA_DOSTEPNA = 16
    Const PIONOWA_DOSTEPNA = 17
 
    Debug.Print "POZIOMA_NOMINALNA: " & _
        GetSystemMetrics(POZIOMA_NOMINALNA)
    Debug.Print "PIONOWA_NOMINALNA: " & _
        GetSystemMetrics(PIONOWA_NOMINALNA)
    Debug.Print "POZIOMA_DOSTEPNA: " & _
        GetSystemMetrics(POZIOMA_DOSTEPNA)
    Debug.Print "PIONOWA_DOSTEPNA: " & _
        GetSystemMetrics(PIONOWA_DOSTEPNA)
 
End Sub

Sprawdzenie, czy użytkownik ustawił komórkę aktywną w zakresie danych

Często występującym problemem jest próba uruchomienia kodu wymagającego zakresu danych, w czasie gdy użytkownik:

  • nie ustawił się w zakresie danych (stoi w pustej komórce poza zakresem)
  • nie uaktywnił właściwego typu arkusza (np stoi w arkuszu typu wykres)
  • nie uaktywnił właściwego typu okna (np stoi na oknie wykresu osadzonego w arkuszu)

Tu z pomocą mogą przyjść nam 3 sprawdzające to funkcje logiczne:

Option Explicit
Public Const WERSJA = "Wykresy VBA v.0.1 (Akademia-VBA.pl)"
 
Private Function NienormalnyArkusz() As Boolean
    If ActiveSheet.Type <> xlWorksheet Then
        MsgBox "Ustaw się w arkuszu danych!", vbExclamation, WERSJA
        NienormalnyArkusz = True
    End If
End Function
 
Private Function NienormalneOkno() As Boolean
    If ActiveWindow.Type <> xlWorkbook Then
        MsgBox "Ustaw się w oknie danych!", vbExclamation, WERSJA
        NienormalneOkno = True
    End If
End Function
 
Private Function BrakZakresu() As Boolean
    If Len(ActiveCell) = 0 Then
        MsgBox "Ustaw się w niepustej komórce zakresu danych!", vbExclamation, WERSJA
        BrakZakresu = True
    End If
End Function

Takie funkcje bardzo upraszczają kod procedury głównej, w naszym przypadku uruchamiającej formularz generujący wykresy. Powinny być raczej prywatne, ponieważ nie są zbyt przydatne jako funkcje arkuszowe

Sub UruchomFormularz()
    If NienormalnyArkusz Then Exit Sub
    If NienormalneOkno Then Exit Sub
    If BrakZakresu Then Exit Sub
    fmWykresy.Show
End Sub

Scalacz – aplikacja do automatycznej konsolidacji danych z wielu skoroszytów

Tym razem nieco większa porcja kodu. Jest to w miarę kompletna aplikacja, gotowa do użycia. Wystarczy skopiować poniższy kod do modułu publicznego w Excelu (Alt+F11, Insert – Module). Aplikacja konsoliduje dane z wielu skoroszytów i zapisuje je w zbiorczym, nowo tworzonym arkuszu. Przed użyciem proszę uważnie przeczytać założenia

Public Const WERSJA As String = "Scalacz v.1.0 (Akademia-VBA.pl)"
 
' ==================================================
' ZAŁOŻENIA:
' 1. Wszystkie skoroszyty do scalenia znajdują się w jednym folderze
' 2. Nie ma tam żadnych skoroszytów przypadkowych (w tym docelowego)
' 3. Dane do scalenia są zawsze w pierwszym arkuszu i mają jednakowe kolumny
' 4. Dane do scalenia mają nagłówki
' ==================================================
 
Sub Scalaj()
    Dim Skonsolidowany As Worksheet
    Dim Plik As String
    Dim Skor As Workbook, Ark As Worksheet
    Dim Pocz As Range, Kon As Range
    Dim Naglowki As Range, Podzakres As Range, KomDocel As Range
    Dim Licznik As Long, LW As Long, LK As Long
    Dim ZakresDocel As Range, LW_Docel As Long
    Dim Folder As String
 
    Folder = WskazFolder("Wskaż folder z plikami do scalenia", "Scalaj")
    If Len(Folder) = 0 Then
        MsgBox "Nie wskazano foldera źródłowego", vbExclamation, WERSJA
        Exit Sub
    End If
    Application.ScreenUpdating = False
    Set Skonsolidowany = Worksheets.Add()
    Plik = Dir(Folder & "*.xls")
    Do Until Len(Plik) = 0
        Licznik = Licznik + 1
        Application.StatusBar = "Konsolidacja pliku nr " & Licznik
        Set Skor = Workbooks.Open(Folder & Plik)
        Set Ark = Skor.Sheets(1)
        If Licznik = 1 Then
            Set Naglowki = Ark.Range("A1").CurrentRegion.Rows(1)
            Naglowki.Copy Skonsolidowany.Range("A1")
            Set KomDocel = Skonsolidowany.Range("A2")
        Else
            Set ZakresDocel = Skonsolidowany.Range("A1").CurrentRegion
            LW_Docel = ZakresDocel.Rows.Count
            Set KomDocel = Skonsolidowany.Cells(LW_Docel + 1, 1)
        End If
        Set Podzakres = Ark.Range("A1").CurrentRegion
        LW = Podzakres.Rows.Count
        LK = Podzakres.Columns.Count
        Set Podzakres = Range(Ark.Range("A2"), Ark.Cells(LW, LK))
        Podzakres.Copy KomDocel
        Skor.Close False
        Plik = Dir
    Loop
    Skonsolidowany.Name = "Skonsolidowany" & StempelCzasowy
    Skonsolidowany.UsedRange.EntireColumn.AutoFit
    Skonsolidowany.Range("A1").Select
    'Application.StatusBar = "Gotowy"
    Application.StatusBar = False
    Application.ScreenUpdating = True
    MsgBox "Konsolidacja " & Licznik & " arkuszy zakończona", vbInformation, WERSJA
End Sub
 
Function StempelCzasowy() As String
    StempelCzasowy = Format(Now(), "_yyyymmdd_hhmmss")
End Function
 
Function WskazFolder(TytulOkna As String, TytulPrzycisku As String) As String
    Dim Okno As FileDialog
    Dim Wybrane As String
    Set Okno = Application.FileDialog(msoFileDialogFolderPicker)
    Okno.Title = TytulOkna
    Okno.ButtonName = TytulPrzycisku
    If Okno.Show = -1 Then
        Wybrane = Okno.SelectedItems(1)
        If Right(Wybrane, 1) <> "\" Then
            WskazFolder = Wybrane & "\"
        Else
            WskazFolder = Wybrane
        End If
    End If
End Function

Żądanie potwierdzenia wykonania operacji

Czasem, przy operacjach potencjalnie niebezpiecznych, np usuwanie i nadpisywanie plików czy usuwanie danych z bazy powinniśmy dodatkowo zażądać potwierdzenia wykonania operacji, aby nie było możliwe przypadkowe jej wykonanie. Idealnym rozwiązaniem tego będzie poniższa funkcja:

Function fnBrakPotwierdzenia(Pytanie As String) As Boolean
    Dim Odp As Long
    Odp = MsgBox(Pytanie, vbYesNo + vbCritical + vbDefaultButton2, "UWAGA!")
    If Odp = vbNo Then fnBrakPotwierdzenia = True
End Function

Jej użycie będzie wyglądało np tak:

Sub Glowna()
    If fnBrakPotwierdzenia("Czy na pewno...?") Then Exit Sub
    'tu wywołanie procedury niebezpiecznej
End Sub

Jak generować niepowtarzalne nazwy plików, tabel, arkuszy i innych obiektów

Generując automatycznie raporty w Excelu, dokumenty w Wordzie czy też tabele w Accessie, moglibyśmy niechcący nadpisać poprzednie wersje. Aby tego uniknąć nadamy im niepowtarzalne nazwy. Pomocna tu będzie znakomita funkcja Format(wyrażenie, string_formatujący). Warto poczytać o niej w helpie. Na jej podstawie zbudujemy własną funkcję:

Function fnStempelCzasowy() As String
fnStempelCzasowy = Format(Now(), "_yyyymmdd_hhmmss")
End Function

Jak z VBA wywołać okno dialogowe Office do pobrania nazwy foldera od użytkownika

Nie możemy wymagać od użytkownika, aby poprawnie wpisywał nazwy foldera z ręki. Dużo wygodniej będzie mu użyć dobrze znanego mu okna dialogowego do wskazywania folderów. Dodatkowym bonusem jest, że można też wskazać folder właśnie utworzony w tym samym oknie. Bardzo wygodna funkcja…

'wymaga referencji do Microsoft Office XX Object Library
Function WskazFolder(TytulOkna As String, TytulPrzycisku As String) As String
    Dim Okno As FileDialog
    Dim Wybrane As String
    Set Okno = Application.FileDialog(msoFileDialogFolderPicker)
    Okno.Title = TytulOkna
    Okno.ButtonName = TytulPrzycisku
    If Okno.Show = -1 Then
        Wybrane = Okno.SelectedItems(1)
        If Right(Wybrane, 1) <> "\" Then
            WskazFolder = Wybrane & "\"
        Else
            WskazFolder = Wybrane
        End If
    End If
End Function